Verbonden partijen

Wij spreken van een verbonden partij daar waar het gaat om een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Met deze definitie sluiten wij aan bij de definitie die in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) van het Ministerie van Binnenlandse Zaken is opgenomen.
Van een financieel belang is sprake indien:

• een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat;
• de gemeente voor bedragen aansprakelijk kan worden gesteld indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt.

Partijen waaraan alleen een financieel risico kleeft, zoals bijvoorbeeld een door de gemeente gesubsidieerde instelling, vallen niet onder de definitie van een verbonden partij. Dat geldt ook voor organisatie waaraan wij enkel leningen of garantstellingen verstrekt hebben.
Van een bestuurlijk belang is sprake als de gemeente zeggenschap heeft, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht. Dit betekent concreet dat er sprake is van een bestuurlijk belang als een portefeuillehouder, raadslid of ambtenaar van de gemeente namens de gemeente in het bestuur van de partij plaatsneemt of namens de gemeente stemt.

De visie en het beleid met betrekking tot verbonden partijen is opgenomen in de Nota Externe Partijen. Deze is in september 2018 aan de orde geweest in een Ronde.
De Nota Externe Partijen heeft een bredere scope dan alleen de verbonden partijen volgens de definitie van het BBV. Deze gaat ook over partijen waarbij niet formeel bestuurlijk sprake is van een verbonden partij, maar waarmee wel substantiële financiële relaties zijn aangegaan in de vorm van bijvoorbeeld subsidies of inkoopcontracten. De keuze voor de bredere scope komt voort uit het feit dat elementen in de aansturing van verbonden partijen terugkomen in de aansturing van andere externe partijen, zoals gesubsidieerde instellingen. De nota gaat over de sturing door en informatievoorziening aan de Gemeenteraad.
Het aangaan van banden met (verbonden) derde partijen komt voort uit het publiek belang. Verbindingen met derde partijen zijn een manier om een publieke taak uit te voeren.
Het uitgangspunt blijft gelijk ongeacht of het college ervoor kiest om taken binnen de interne ambtelijke organisatie of bij verbonden partijen te beleggen: de gemeentelijke begrotingsdoelstellingen moeten met minimale risico’s zo efficiënt en effectief mogelijk worden gerealiseerd.
De gemeente Amersfoort past de regiewerkwijze toe. Uitgangspunt hierbij is: resultaatgerichte samenwerking in vertrouwen.
Daarbij hanteren we in principe de volgende uitgangspunten:

• De gemeente Amersfoort gaat uit van het benutten van de eigen kracht, energie en creativiteit van burgers, bedrijven en instellingen: uitbesteden tenzij... ;
• Wij ontwikkelen beleid op hoofdlijnen. De uitvoering van beleid (hoe-vraag) wordt zo veel mogelijk belegd bij externe samenwerkingspartners;
• Wij houden alleen een financieel of bestuurlijk belang in externe partijen als dit noodzakelijk dan wel een wettelijke verplichting is voor de realisering van onze (beleids)doelen.

De rol van aandeelhouder van en deelnemer in verbonden partijen hebben we ook in 2020 actief ingevuld. Dit middels onder meer periodiek overleg met verbonden partijen over de ontwikkeling van de verbonden partij. Dit op zowel bestuurlijk als ambtelijk niveau. De frequentie is afgestemd op het belang van de gemeente bij de verbonden partij en eventuele actuele ontwikkelingen. We hebben gewerkt aan een stabiele bedrijfseconomische ontwikkeling van de verbonden partijen op een dusdanige wijze dat de gemeentelijke doelstellingen en belangen zo goed mogelijk zijn geborgd. Bevordering van de good governance van de verbonden partijen en toetsing van de marktconformiteit zijn onderdeel van onze inzet. Met good governance bedoelen we dat het bestuur en het toezicht gezamenlijk borgen dat de organisatiedoelstellingen van een verbonden partij in voldoende mate bijdragen aan de publieke doelen en risico's beheerst worden.
Corona en de coronamaatregelen hebben in 2020 voor diverse verbonden partijen ingrijpende gevolgen gehad. Diverse verbonden partijen hebben we financieel ondersteund door huurkwijtschelding en/of aanvullende financiële bijdragen. Als gemeente hebben we coulance voor verstrekte subsidies mogelijk gemaakt (Handreiking Coulance Subsidies en Handreiking voor coulance subsidies cultuur). Deze coulanceregelingen zijn niet specifiek voor verbonden partijen, maar voor alle gesubsidieerde instellingen (externe partijen in brede zin). Als subsidieontvangers als gevolg van het coronavirus niet konden voldoen aan de verplichtingen cq. prestatieafspraken voor de verleende subsidies, geeft de handreiking de mogelijkheid coulance te betrachten. Dit betekent dat subsidieontvangers de ruimte hebben gekregen om – met behoud van verleende subsidie – te kijken hoe zij hun activiteiten geheel, gedeeltelijk en/of in een andere vorm of op een ander tijdstip zoveel mogelijk konden uitvoeren.
In het overzicht verbonden partijen geven we per verbonden partij de informatie over de meest relevante gevolgen van corona.

Met de sturing op verbonden partijen willen we bereiken dat de verbonden partij de overeengekomen opdracht realiseert binnen de daarover afgesproken beleidsinhoudelijke en financiële kaders. Verbonden partijen voeren vaak taken uit met een maatschappelijk en politiek belang. Het deelnemen in verbonden partijen levert gemeenten naast voordelen echter ook financiële en bestuurlijke risico’s op. Om de voordelen optimaal te benutten en risico’s te beheersen is het belangrijk om als gemeente voldoende aandacht te hebben voor sturing op de verbonden partijen. Wij maken gebruik van een auditinstrument voor externe partijen. Dit zijn naast onze verbonden partijen, (grotere) gesubsidieerde instellingen en belangrijke samenwerkingsrelaties (bijv. contractpartijen). In 2020 hebben wij op basis van de evaluatie uit het voorjaar van 2019, de auditsystematiek vernieuwd en verbeterd. Met de auditsystematiek toetsen we de governance en de financiële ratio’s van externe partijen. De audit richt zich op de kosteneffectiviteit van externe partijen en de mate waarin deze bijdragen aan het realiseren van de voor de betreffende partij relevante gemeentelijke beleidsdoelen. Op basis van een risicoscan lichten we een selectie van verbonden partijen door via audits. De audits leiden tot een rapportage per instelling waarin gerapporteerd wordt hoe de instelling scoort op verschillende auditonderdelen die gericht zijn op de financiële positie, kwaliteit van bedrijfsvoering, kwaliteit van dienstverlening en risico’s. Maar ook bijvoorbeeld op aspecten die een relatie hebben met gemeentelijke beleidsspeerpunten, zoals duurzaamheid. Wij waren voornemens om in het najaar van 2020 een audit in vernieuwde vorm te starten op externe partijen. Vanwege de impact van Corona op externe partijen en de gemeente zelf leek het ons niet opportuun om de vernieuwde auditsystematiek één op één toe te passen voor 2020/2021. Aspecten rondom tijdsbeslag en de reeds aanwezige intensieve contacten hebben hierin meegewogen. Verder is het evident dat er veelal sprake is van een financieel problematische situatie. Speciaal voor deze auditronde hebben wij daarom een beknopte aangepaste systematiek ontwikkeld met een risicogerichte insteek. De kern bestaat uit vragen die voortkomen uit risico’s die door Corona kunnen worden versterkt. Het doel van deze audit wordt daarmee om de effecten en risico’s van corona op de bedrijfsvoering van de externe partij in beeld te brengen en door te kijken naar de situatie na de pandemie. De resultaten van de audit verwachten wij in het voorjaar van 2021 aan uw raad te kunnen aanbieden.
Zoals ook opgenomen in programma 5.1 Financiën en Belastingen zijn de dividendopbrengsten van verbonden partijen in 2020 lager door de gevolgen van corona(maatregelen).

De lijst van verbonden partijen is onderverdeeld in:

• gemeenschappelijke regelingen;
• vennootschappen en coöperaties;

Per verbonden partij geven we de volgende gegevens weer:

• naam en vestigingsplaats;
• programma;
• rechtsvorm;
• openbaar belang: het openbaar belang dat wordt gediend door de verbonden partij. In welke mate draagt de verbonden partij bij aan het realiseren van de gemeentelijke doelstellingen;
• gemeentelijk belang: het gemeentelijk belang in de organisatie per 1/1/’20 en per 31/12/’20;
• omvang eigen vermogen 2020: de omvang van het eigen vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van 2020;
• omvang vreemd vermogen 2020: de omvang van het vreemd vermogen inclusief voorzieningen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van 2020;
• resultaat 2020: het financiële resultaat van de verbonden partij in 2020.
• Bijzonderheden/actualiteiten
• Risico's

Conform BBV wordt het gerealiseerde resultaat en de vermogenspositie voor het jaar 2020 gevraagd. Deze gegevens zijn (nog) niet beschikbaar voor alle verbonden partijen. Voor zover niet beschikbaar nemen we eerder gerealiseerde resultaten en vermogensposities op.