De verduurzaming van Amersfoort in combinatie met de groei van de stad zien wij als de voornaamste opgaven voor de toekomst. Door beide opgaven zoveel mogelijk in samenhang op te pakken willen we ervoor zorgen dat er in Amersfoort op een verantwoorde en duurzame wijze vorm gegeven wordt aan de groei van de stad. Dat houdt in dat we oog hebben voor wat er met de groei van de stad óók geregeld moet worden: de bereikbaarheid, leefbaarheid en levendigheid van Amersfoort. Dat doen we op een zo duurzaam mogelijke manier, waarbij we tegelijkertijd werken aan de opgave om een energieneutrale stad te worden.

Duurzaamheid en de energietransitie
Als het gaat om de verduurzaming van Amersfoort doen we dat op verschillende manieren. We werken aan de energietransitie, zetten in op circulaire economie, duurzame mobiliteit en klimaatadaptatie en zorgen ervoor dat ons eigen huis op orde is. Dat doen we heel praktisch en concreet, bijvoorbeeld door inwoners met het energieloket en de subsidieregeling groene daken te inspireren, verleiden en ondersteunen bij het verduurzamen van hun woning. Daarnaast zorgen we voor de kaders voor de transitie naar duurzame warmte, o.a. met het opstellen van de Transitievisie Warmte. Een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle energietransitie, en meteen ook een lastige, is de betaalbaarheid ervan. Zo was het het afgelopen jaar een tegenvaller dat de subsidie die wij hadden aangevraagd in het kader van het Proeftuinprogramma Aardgasvrije Wijken (PAW) niet is toegekend. We verkennen nu op welke manier we de wijk Schothorst-Zuid alsnog aardgasvrij kunnen maken, en op welke manier hiervoor een betaalbare businesscase gemaakt kan worden. Het issue van betaalbaarheid speelt bijvoorbeeld ook bij de verduurzaming van onze eigen gemeentelijke gebouwen. Daarvoor presenteerden we in 2020 een Routekaart en uitvoeringsplan. Vanwege beperkte financiële dekking pakken we dit gefaseerd aan.
In 2020 gingen we o.a. aan de slag met de subsidie vanuit de Regeling Reductie Energiegebruik (RRE) en de Regeling Reductie Energiegebruik Woningen (RRWE), waarmee energieadviezen aan huishoudens gegeven wordt. Samen met de regio deden we een eerste bod richting Rijk gedaan in het kader ven de Regionale Energiestrategie (RES). Met behulp van de Amersfoortse definitie van energieneutraal en de leidraad duurzame nieuwbouw formuleerden we onze uitgangspunten voor duurzame nieuwbouw. Met o.a. deze hulpmiddelen trachten we in een zo vroeg mogelijk stadium van gebiedsontwikkelingen na te denken over hoe duurzaamheid en klimaatadaptatie daarin vorm krijgen.

Stedelijk beheer/milieu
De verduurzaming van onze stad pakken we ook aan door te werken aan een circulaire, schone stad. Dat doen we bijvoorbeeld door ons restafval zoveel mogelijk te reduceren en grondstoffen apart in te zamelen. Daarbij werken we aan het voorkomen van bijplaatsingen bij containers en hebben we verkend op welke manier grondstoffen bij hoogbouw het beste ingezameld kunnen worden. Ook is in 2020 de afvalstoffenverordening uit 2015 geactualiseerd.
We werken aan een gezonde, schone lucht met de uitvoering van de maatregelen in het kader van het Schone Lucht Akkoord. De educatie vanuit het CNME kon vanwege corona het afgelopen jaar minder plaatsvinden, maar we zien dat er - juist vanwege de coronapandemie – een opleving is in het gebruik en de waardering van het groen en de natuur in de stad. Om de waarden van stads- en  buurtgroen met elkaar te bepalen stelden we de Groenkaart vast. Ook hebben we een begin gemaakt met het Groencompensatieplan, waarmee we de oppervlakten bomen en groen in de stad willen gaan monitoren. In het kader van de Groene en Klimaatbestendige stad werkten we verder aan het vergroenen en klimaatbestendig herinrichten van de openbare ruimte. Bijvoorbeeld door het vergroenen van schoolpleinen, het doneren van bomen en het aanleggen van kruidenrijke bijen- en vlinderstroken. Klimaatadaptatie pakken we samen op met regionale partners, waarmee we een Regionaal Adaptatieplan opstelden.
Groeiende stad: wonen en ruimtelijke ontwikkeling
Amersfoort is een stad die groeit; onze stad blijft aantrekkelijk om in te wonen, werken en recreëren. O.a. met het Deltaplan Wonen willen we ervoor zorgen dat deze groei in goede banen geleid wordt en pakken we het tekort aan (betaalbare) woningen aan. In 2020 haalden we de doelstelling uit het Deltaplan van 1000 woningen per jaar ruim; er werd samen met corporaties en ontwikkelaars in hoog tempo gebouwd en er kwamen maar liefst 1175 woningen bij in onze stad. Andere belangrijke maatregelen in de aanpak van het woningentekort was het opnemen van middenhuur in de huisvestingsverordening en een verdere ontwikkeling van het programma Wonen en Zorg.
We troffen in 2020 daarnaast de voorbereidingen van de ontwikkeling van diverse gebieden in de stad. Zo werd het masterplan Wagenwerkplaats vastgesteld, zijn de procedures voor de nieuwbouwplannen in het Hoefkwartier gestart, is er begonnen met het bouwen van tijdelijke woningen in De Pionier en kregen de ontwikkelingen op De Lichtenberg steeds meer vorm.
Bij de aanpak van de woonopgave zoeken wij actief de samenwerking met regio, provincie en Rijk. Dat heeft ertoe geleid dat er een woondeal met regio Amersfoort gesloten zal worden en ontvangen we vanuit de woningbouwimpulsgelden financiële steun om de bouw van nieuwe woningen te versnellen. Via de regiodeal werken we samen met de provincie aan een vitale wijkaanpak in het Soesterkwartier en met de regio zijn we begonnen met het opstellen van een regionaal ontwikkelbeeld, waarmee vorm wordt gegeven aan een integrale verstedelijkingsstrategie.
Vooruitlopend op de Omgevingswet is in 2020 de bouwstenennotitie Omgevingsvisie vastgesteld, waarin de beleidsuitgangspunten, de relevante trends en ontwikkelingen, vraagstukken voor de Omgevingsvisie en een voorstel voor de uitwerking van de visie beschreven staan. De ingang van de Omgevingswet is vanwege corona uitgesteld naar 1 januari 2022.
(duurzame) mobiliteit en verbeteren bereikbaarheid
De groei van de stad moet hand in hand gaan met het verbeteren van de bereikbaarheid van Amersfoort. Een groei in woningen en inwoners betekent immers ook een groei in mobiliteit. Om die mobiliteitsgroei op te vangen denken we zorgvuldig na over hoe mobiliteit nu en in de toekomst gefaciliteerd moet worden. Daarvoor werken we allereerst aan het versterken van schone vormen van vervoer. Zo wordt er geïnvesteerd in een beter fietsnetwerk in Amersfoort en in de regio. In 2020 werden daarvoor een realisatieovereenkomst getekend voor de snelfietsroute Amersfoort-Utrecht en een intentieovereenkomst voor de snelfietsroute naar Bunschoten en Hilversum. Ook werden de laatste voorbereidingen getroffen voor de invoering  van de autoluwe binnenstad, waarmee we de binnenstad groener, veiliger en gezonder maken. Er is nieuw beleid voor snellaadpalen gemaakt en er is met de provincie gestart met een waterstofconvenant. We verkennen Mobility as a Service (MaaS) bij inbreidingslocaties in de stad en we maakten een start met een visie op en vergunningenstelsel voor deelmobiliteit. Voor het verbeteren van de bereikbaarheid van onze stad voor auto, fiets en openbaar vervoer stemmen we af en werken we samen met andere overheden en met de regio, bijvoorbeeld als het gaat om de ontsluiting van Amersfoort Vathorst/Bovenduist en het uitvoeren van de projecten uit het programma VERDER. Over de aanpassingen van de infrastructuur rondom de Nieuwe Poort en in Langs Eem en Spoor en de gevolgen daarvan voor het Soesterkwartier is vorig jaar uitvoerig gesproken met bewoners en belanghebbenden. In dialoog wordt nu een gedragen oplossing voor de Nieuwe Poort uitgewerkt.

Amersfoort is een inclusieve stad, waar iedereen op zijn eigen manier mee moet kunnen doen. We vinden het belangrijk om er samen voor te zorgen dat iedereen mee kan blijven doen in onze samenleving. En als iemand daar hulp bij nodig heeft, dan zorgen we ervoor dat hij/zij die krijgt. Doel is dat inwoners de hulp krijgen die nodig is en dat dit bijdraagt aan (het herstel van) een zo gewoon mogelijk leven. Dat betekent dat zorg en ondersteuning zoveel mogelijk in de omgeving van mensen wordt aangeboden. En dat er altijd gekeken wordt – voordat specialistische hulp wordt aangeboden – of er andere manieren zijn om aan de zorg- of hulpvraag te voldoen.  

Passende zorg en ondersteuning voor inwoners binnen financiële kaders

Op basis van het meerjarig beleidskader Sociaal Domein en het uitvoeringsprogramma geven wij richting aan de transformatie van het sociale domein. Met de monitor sociaal domein geven wij inzicht in de effecten hiervan. Transformatie is geen doel op zich, maar dient als instrument om onze doelen te bereiken: passende zorg en ondersteuning bieden aan inwoners binnen de financiële kaders. Het beoogde resultaat voor de inwoner is leidend.

Samen aan de slag voor een inclusieve stad

In 2020 is het beleidskader Inclusieve Stad opgesteld. Samen met partners, professionals, vrijwilligers en inwoners willen wij werken aan het vergroten van de kansengelijkheid, preventie en de ondersteuning en zorg in de wijken. In 2020 hebben wij intensieve en waardevolle gesprekken gehad met belangenbehartigers, ervaringsdeskundigen, professionals en bestuurders van (zorg)organisatie over de ambities, uitgangspunten en werkwijze voor een inclusieve stad. Voor de komende jaren kwamen als grote thema’s naar voren: preventie, bestaanszekerheid en participatie, opvoeden en opgroeien, ouder worden, psychische kwetsbaarheid en samenleven in diversiteit.

Corona

Door de Corona-pandemie werd 2020 een ander jaar dan verwacht. De pandemie grijpt diep in op de Amersfoortse samenleving. We zijn trots op de wijze waarop de samenleving daar mee omgaat. De veerkracht en het aanpassingsvermogen is groot gebleken. Er is grote waardering voor alle mensen die in deze tijden directe zorg en ondersteuning leven aan mensen die direct en of indirect getroffen zijn door Corona. Het is hartverwarmend om de vele initiatieven te zien die inwoners en organisaties hebben genomen om elkaar te helpen in deze moeilijke tijden. Dit biedt hoop en perspectief voor de toekomst.
We zien ook dat door de crisis vooral kwetsbare groepen het extra moeilijk hebben. Er zijn zorgen over kinderen die leerachterstanden oplopen en toenemende eenzaamheid onder jongeren en ouderen. Sommige sectoren worden extra hard geraakt door de lockdown-maatregelen. Dit vergroot de bestaansonzekerheid voor mensen die hier werkzaam zijn. Laagopgeleiden en flexwerkers zien hun toch al kwetsbare positie  verzwakken. Positief effect is dat het werken in de zorg een herwaardering doormaakt en het personeelstekort in deze sector zo verkleind kan worden.  
Wij hebben oog voor de spanningen die er kunnen ontstaan tussen groepen. Omdat de effecten van de Corona-maatregelen verschillend kunnen uitpakken en/of er verdeeldheid ontstaat tussen groepen. Via o.a. de sociale basis infrastructuur spelen wij hier pro-actief op in. Ook moeten wij rekening houden met het feit dat voor veel mensen deze tijden een traumatische ervaring is. En dat wij ons daarom moeten voorbereiden op een grotere vraag naar ondersteuning.

Anti-discriminatie

Naast Corona werd 2020 - naar aanleiding van het overlijden van George Floyd als gevolg van politiegeweld in Amerika – gekenmerkt door een brede maatschappelijke discussie over discriminatie en racisme. Afgelopen jaar hebben wij via tal van gesprekken de ervaringen met racisme en discriminatie in beeld gebracht. Om zo gericht maatregelen te kunnen nemen op die terreinen waar discriminatie vaak voorkomt of wordt ervaren. Uit de gesprekken bleek een gevoel van betrokkenheid en urgentie, en ook bereidheid om werk te maken van dit thema. De acties zijn opgenomen in de Anti-Discriminatie agenda die in 2021 wordt besproken en vastgesteld door de gemeenteraad. Het gesprek over hoe om te gaan met de invulling van Piet bij het Sinterklaasfeest kwam in een stroomversnelling. We zijn trots op de manier waarop wij met elkaar – gemeente, politiek en samenleving - dit moeilijke gesprek hebben gevoerd en tot een besluit zijn gekomen.

Stand van zaken transformatie sociaal domein

De transformatie van ondersteuning en zorg heeft als doel om de maatschappelijke effecten en doelen van Amersfoort als inclusieve stad, te realiseren. De opgave om ondersteuning en zorg duurzaam betaalbaar te houden maakt daar deel vanuit. De beweging die we hiermee willen realiseren is: zoveel mogelijk naar de basis, gericht op Positieve Gezondheid en preventie. Veel van de zichtbare resultaten die wij in 2020 samen met partners hebben bereikt zijn gericht op het  bevorderen van de inzet van algemene voorzieningen in de wijk en verminderen specialistische hulp. We werken daarmee aan de versterking van de Sociale Basisinfrastructuur en van de samenwerking tussen inwoners en partners uit het informele en formele netwerk. Wijkteams en praktijkondersteuners kunnen zelf meer (preventieve) ondersteuning bieden en werken steeds beter samen met andere professionals in de wijken.
De breed spectrum aanbieders voor gespecialiseerde jeugdhulp werken gezamenlijk aan een transformatieplan. Onderdeel hiervan is het beter laten aansluiten van specialistische hulp aan de ondersteuning in de wijk. Daarnaast wordt gewerkt aan het versnellen van de uitstroom en waar mogelijk voorkomen van instroom in de zwaardere jeugdhulp. Met het programma ‘wonen en zorg’ hebben wij in 2020 de eerste stappen gezet om jongeren (en volwassenen) met een ondersteuningsvraag huisvesting te bieden in onze stad.

Realistische verwachting en betere samenwerking op Rijksniveau nodig

Het sociaal-cultureel planbureau maakte in 2020 de balans op na 5 jaar decentralisaties. Het SCP constateert dat er veel goed gaat. Veel mensen worden (goed) geholpen door de gemeente. Een beeld wat wij ook herkennen in Amersfoort. Met de meeste Amersfoorters gaat het goed. Jongeren zijn over het algemeen gelukkig. Veel ouderen wonen tot op hoge leeftijd zelfstandig en zijn zelfredzaam. Vergeleken met andere steden maken in Amersfoort minder mensen gebruik van de bijstand. En veel huishoudens zijn er financieel op vooruit gegaan als gevolg van het minimabeleid.
Tegelijk wordt door het SCP geconstateerd dat vooral kwetsbare groepen niet altijd in beeld zijn en de baankansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zijn afgenomen. Ook zijn de verwachtingen dat mensen meer voor elkaar zorgen of problemen zelf oplossen nog te hooggespannen. Mensen vinden het moeilijk om anderen om hulp te vragen of er is niemand om te helpen. Het SCP roept daarom met name het Rijk op om beter over de verschillende wetten en domeinen heen samen te werken (integraal beleid)en de complexiteit van regelgeving aan te pakken.  Een oproep die wij van harte ondersteunen.

Financiën  

Het jaar 2020 was ook in financieel opzicht een uitzonderlijk jaar door de coronacrisis. Door middel van verschillende grote financiële regelingen, zoals o.a. de continuïteitsbijdrage zorg en de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemersregeling (TOZO ), is in het Sociaal Domein steun verleend aan inwoners en (zorg)organisaties om inkomen, ondersteuning en zorg te kunnen blijven bieden. Vanuit het Rijk zijn hiervoor in stappen in 2020 aanzienlijke financiële (compensatie)bedragen  ter beschikking gesteld, deels t.b.v. besteding in 2021. Tegelijkertijd konden door de coronacrisis niet alle geplande activiteiten en ambities doorgang vinden. Dit alles maakt dat de financiële resultaten in 2020 behoorlijk afwijkend zijn van andere jaren.

We zijn met het Rijk in gesprek voor een structurele oplossing voor de tekorten. Uit een gezamenlijk onderzoek dat vorig jaar is uitgevoerd blijkt dat het kostenniveau (voor Jeugdhulp) op lange termijn niet houdbaar is. Gemeenten geven flink meer geld uit dan ze krijgen van het Rijk aan de Jeugdhulp. We zijn blij dat het kabinet erkent dat deze opgave niet alleen met beleid te beïnvloeden is. Wel wordt gekeken of delen van de Jeugdwet aangepast kunnen worden om de uitvoering te verbeteren. Hiervoor zijn landelijk (5) maatregelen in beeld. Maatregelen die wij in Amersfoort al uitvoeren.  

Veiligheid

Door Corona is in 2020 digitale criminaliteit toegenomen. Inwoners krijgen te maken met fraude via WhatsApp en ondernemers hebben last van gijzelsoftware. We zetten in op preventie (o.a. via trainingen) en er is aandacht voor slachtoffers.  Hoewel wij steeds meer digitaal leven, denken inwoners dat de kans dat zij tijdens die activiteiten slachtoffer kunnen worden van criminaliteit erg klein is. Dit belemmert om beschermende maatregelen te nemen. Het is dus belangrijker om te blijven wijzen op risico’s en wat je daar tegen kunt doen.   

De aanpak van ondermijning heeft in 2020 meer vorm gekregen. Het laat ook zien hoe veelzijdig en wijdverbreid ondermijnende criminaliteit is. We zetten steeds vaker en sneller (bestuurlijke) instrumenten in om ondermijning te stoppen. Ook kijken wij kritisch naar subsidieaanvragen, vergunningen, aanbestedingen en vastgoedtransacties om eventuele ondermijning vroegtijdig op te sporen.

Amersfoort heeft als doel een dynamische en duurzame stad (en regio) te zijn. Het behouden en mogelijk vergroten van onze economische dynamiek is een onmisbare voorwaarde voor een aantrekkelijk woon-werk en leefklimaat waarin gezond stedelijk leven (groen, gezond en slim) centraal staat. Ook cultuur draagt bij aan de ontwikkeling van mensen, de economische vitaliteit en de aantrekkelijkheid voor bezoekers. Het onderwijs draagt bij aan het verhogen van gelijke kansen ook op de arbeidsmarkt. Onze sportvoorzieningen dragen bij aan ontmoeting en verbinding tussen Amersfoorters en ontwikkelen mee met de groei van onze stad. Het behoud van de cultureel en archeologisch erfgoed draagt bij aan het versterken van de historische identiteit en daarmee de aantrekkelijkheid van de stad.  
Het is belangrijk dat wonen en werken in evenwicht zijn, dat zoveel mogelijk Amersfoorters sporten en bewegen, dat er een toegankelijk aanbod van kunst en cultuur is, dat jongeren hun talenten kunnen ontwikkelen en hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten. Dat betekent ook dat werken, sport en cultuur moeten meeontwikkelen met de groei van de stad.
Invloed Corona op de lerende, werkende en dynamische stad
De corona-pandemie heeft het afgelopen jaar grote impact gehad op Amersfoort. Juist de sectoren die bijdragen aan een lerende, werkende en dynamische stad zijn zwaar getroffen. Het sluiten van de horeca, de detailhandel, de culturele instellingen, het onderwijs en sportvoorzieningen had grote invloed op de Amersfoortse samenleving. Ook evenementen en zakelijke bijeenkomsten konden vanaf maart geen doorgang meer vinden. Amersfoort Onderwijsstad is een jaar uitgesteld ivm corona. We zagen hoe sectoren zich steeds moesten aanpassen; open, dicht, gedeeltelijk open. Daar zagen we ook het aanpassingsvermogen en de veerkracht in Amersfoort. Daar zijn wij trots op!
Hoe we uit deze pandemie komen is nog niet duidelijk. Hoeveel ondernemers houden het hoofd boven water, welke verschuivingen in werkgelegenheid gaan optreden, blijven we thuiswerken en wat doet dit met de behoefte aan kantoren. De sluiting van scholen leidt bij (sommige) leerlingen tot leerachterstanden die nog jarenlang kunnen doorwerken. En wat doet de corona crisis met jongeren die beperkt worden in hun ontwikkeling. Wat zijn de lange termijn effecten op de sportsector nu zij een deel van hun leden verliezen en horeca inkomsten moeten missen. Ook de effecten op langere termijn voor de cultuursector zijn onbekend; houden de culturele voorzieningen het hoofd boven water, blijft talent behouden of kiezen zij voor meer bestaanszekerheid in een andere sector en zullen de amateurkunstverenigingen op lange termijn financieel gezond blijven als ledenaantallen blijven teruglopen.
Economische vitaliteit
In 2020 is de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij opgericht (ROM Utrecht Region) waarin we samen met partners werken aan een slimme, gezonde en groene regio. De ROM heeft het afgelopen jaar ruim 200 aanvragen voor leningen van totaal 20 miljoen toegezegd, dit versterkt het economische ecosysteem waar Amersfoort integraal onderdeel van uitmaakt.
Verder is de leegstand in de kantorenmarkt verminderd. We zien dat de interesse in het Stationsgebied groot blijft en de Hoef West minder aantrekkelijk lijkt. Wel zijn er in 2020 met inzet van het Amersfoort Business Team, drie vooraanstaande (hoofd)kantoren in Amersfoort geland, te weten Glaxo Smith Kline, Natuurmonumenten en Nouryon. De vraag naar kavels op bedrijventerreinen is groot. Afgelopen jaar is de eerste stap gezet richting het nieuwe bedrijventerrein Vinkenhoef door een start te maken met de planologische procedure.
Een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is belangrijk en is sinds de pandemie misschien wel nog belangrijker geworden. Met het toekomstfonds onderwijs arbeidsmarkt kunnen onderwijsinstellingen en Amersfoortse bedrijven subsidie aanvragen voor projecten waarmee de aansluiting van onderwijs op de praktijk wordt verbeterd. Daarnaast werken we met de regionale partners in de provincie Utrecht aan de realisatie van Human Capital Agenda.
Ook op het gebied van smart city is in 2020 progressie geboekt. In dat kader loopt het project SCOREwater waarin de steden Amersfoort, Barcelona en Göteborg zich samen met bedrijven en kennisinstellingen richten op het gebruik van technologie en digitale middelen bij het voorspellen van hevige regenbuien en het beperken van overstromingsschade. Verder zijn in onze regio veel bedrijven actief in het verzamelen en analyseren van geografische data. De gemeente steunt deze bedrijven door te onderzoeken hoe Amersfoort zich als geo-stad zich zo goed mogelijk kan ontwikkelen. Wij vinden het van belang dat we bij digitalisering ook de publieke waarden borgen. Daarom heeft de gemeente in 2020 positief gereageerd op een inwonersinitiatief voor het oprichten van een commissie die gaat meedenken over de ethische aspecten van digitalisering.
Circulariteit
In Amersfoort werken wij komend jaar aan de activiteiten die zijn benoemd in het Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie 2019-2020. In dit plan is veel aandacht voor circulaire bouw en sloop. We maken gebruik van juridische en wettelijk mogelijkheden die ons geboden worden door een verlaging van de MPG (milieuprestatie gebouwen) voor de hele stad in te voeren om zo de milieuimpact van materialen te verkleinen. Zo is de MPG-norm (milieu profiel gebouwen) in Amersfoort officieel verlaagd naar 0,9. Ook werken we samen met ontwikkelaars om te komen tot een Convenant Duurzaam Bouwen voor Regio Utrecht.
Concreet nemen we met bedrijventerrein de Vinkenhoef deel aan een landelijke pilot over circulaire bedrijventerreinen. Voor De Hoef West is een Ontwikkelkader opgesteld met verdergaande circulaire ambities.
Rondom het project ‘Retourboulevard’ en het upcyclen en repareren van consumptiegoederen lopen er verschillende trajecten. Zo is het afgelopen jaar met en voor het netwerk van upcycle ondernemers en initiatieven in de stad wordt is een marketingstrategie uitgewerkt, waarin verschillende varianten aan bod komen, van fysiek tot digitaal.
Cultuur en evenementen
De uitvoering van het cultuurplan heeft het afgelopen jaar op een wat lager pitje gestaan. Het ondersteunen van de culturele sector was de eerste prioriteit in deze coronatijd. Ondanks de pandemie heeft de culturele sector zich ingespannen om toch nog enkele zaken aangepast door te zetten: struinen in de tuinen, Flashmobs van Dias Latinos, de Vliegende Hollader van Holland Opera. De meeste sport- en cultuurevenementen zijn echter afgelast of verplaatst. Wel zijn er zoals gebruikelijk subsidieaanvragen toegekend waarin we gekozen hebben om de meerjarige subsidie te verdelen over meer aanvragers zodat meer partijen in deze tijd ondersteuning genieten.
We keken in 2020 ook vooruit en werkten aan ambities uit het cultuurplan. Er werd een start gemaakt met het opstellen van een visie op de podiumkunsten, op initiatief van de podia in de stad. Ook werkten we samen met partners in de stad aan een versterking van het museale aanbod. Zo is Amersfoort in C plannen aan het ontwikkelen voor Museum Amersfoort NL, de doorontwikkeling van het huidige museum Flehite. Afgelopen jaar is besloten dat het mogelijk wordt de Armando collectie in bruikleen te geven. En we werken aan een duurzame invulling van het iconische Rietveldpaviljoen.
Monumentenzorg en archeologie
Er zijn passende nieuwe functies nodig om cultureel en historische erfgoed te behouden. Actuele ontwikkelings- en herbestemmingsopgaven zijn onder meer: Klooster Zuidsingel, Militair Hospitaal Hogeweg, Flakt-gebouw, Klooster Onze lieve Vrouw ter Eem, Mgr. Blom Stichting, huis Randenbroek, GGD-gebouw, Rietveldpaviljoen Zonnehof, Vinkenhoef, Industrieel Erfgoed langs de Eem. Ook de Volmolen kreeg een nieuwe bestemming en werd een katoendrukkerij. Speciale aandacht is er voor her- en nevenbestemming van religieus erfgoed, met de in 2020 opgestelde kerkenvisie.
Om ook de binnenstad te kunnen verduurzamen zijn de voorbereidingen getroffen om het zonnepanelenbeleid te actualiseren. Er is  inhoudelijke onderzoek gedaan, het participatietraject is opgestart. De besluitvorming zal in 2021 plaatsvinden.
Helaas was het centrum voor archeologie gesloten vanwege corona wel is er een publiekswebsite opgezet zodat de kennis over erfgoed toegankelijk blijft.
Sport
In 2020 is het sport- en beweegakkoord Amersfoort opgesteld samen met wel 80 deelnemers. Dit akkoord kent drie ambities: inclusief sport en bewegen, vitale sportaanbieders en van jongs af aan vaardig in bewegen. Dit akkoord sluit aan bij de ambities en doelstellingen van de nieuwe sportnota 2019-2024, net als het nieuw ontwikkelde uitvoeringsprogramma en de nieuwe subsidieregeling Sport en Bewegen die meer flexibel is en een snellere afhandelingstijd kent.
We zien in de coronatijd een betere samenwerking tussen de clubs waarbij men gebruik maakt van elkaars accommodatie. Om te bevorderen dat sportvoorzieningen zo multifunctioneel en intensief mogelijk gebruikt worden is een sportparkmanager aangesteld op twee sportparken. Ook is het sportaanbod verbreed en verbeterd door nieuwe sporten, nieuwe accommodaties en onderhoud en reparatie aan bestaande accommodaties.
Onderwijs en jeugd
Het inzetten op gelijke kansen in het onderwijs is belangrijk. In 2020 is gestart met de inzet van social workers op scholen om preventie te versterken en problemen vroegtijdig te signaleren en hulp te bieden. Daarnaast werken we aan het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Door gezamenlijke inzet van VO, MBO en gemeenten op het gebied van studiekeuze, stageplek, zorg in en om de school willen we voorkomen dat leerlingen uitvallen. Ook het toekomstfonds onderwijs-arbeidsmarkt draagt al eerder gemeld bij aan een betere aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt. Afgelopen jaar zijn er acht projecten ondersteund waaronder de Lomans Academy, ITvitae en Railcenter. Ook is dit jaar subsidie verleend aan een samenwerkingsverband van Meander Medisch Centrum, ROC Midden Nederland, Beweging 3.0 en Philadelphia om leven lang ontwikkelen in de zorg te stimuleren.
Ook de relatie tussen onderwijs en zorg versterken we door ondersteuning en (specialistische) jeugdhulp aanvullend op het (passend) onderwijs ten behoeve van de ontwikkeling van een kind zoveel mogelijk gezamenlijk te organiseren. Hiervoor maken we werkafspraken met scholen, samenwerkingsverbanden, wijkteams (en andere verwijzers) en specialistische jeugdhulpaanbieders. We stemmen de besteding van onderwijs- en zorgmiddelen op elkaar af en organiseren waar nodig en mogelijk (specialistische) hulp op school of dicht bij school. Een voorbeeld is de samenwerking met het onderwijs en de Breed Spectrum Aanbieders (BSA) die is voorbereid in 2020 en heeft geleid tot de start van de OSJ (Onderwijs en Specialistische Jeugdhulp) in 2021; “Samen voor de ontwikkeling voor ieder kind op een passende plek’ op de basisschool GBS Regenboog, so Plevier en ’t Hooghe Landt College.

Corona
Het besturen van de stad, de dienstverlening en contacten met bewoners kregen in 2020, al gevolg van Corona, andere vormen. Participatie kon bijna uitsluitend digitaal plaatsvinden. Ook de vergaderingen van het college van B&W en de Gemeenteraad hebben deels digitaal, deels hybride plaatsgevonden.
Voor lange perioden is Nederland in een (slimme) lock-down gegaan. De vergaderingen van de gemeenteraad en college worden gerekend tot noodzakelijke overheidsprocessen. Toch hebben zowel college als gemeenteraad meerdere perioden digitaal vergaderd. Daarbij was telkens de lastige afweging hoe de kwaliteit van besluitvorming optimaal kon blijven, de veiligheid van bestuurders en medewerkers in gewaarborgd kon worden genomen maar ook de voorbeeldfunctie van gemeenteraad en college. De beperkingen hebben aangetoond dat fysiek vergaderen een meerwaarde heeft voor de kwaliteit van het debat en de besluitvorming; voor een kwalitatief goede uitwisseling van ideeën en standpunten is het beter om elkaar in de ogen te kunnen kijken in dezelfde ruimte.
De beperking van het fysiek vergaderen gold ook voor de bijeenkomsten met bewoners en andere belanghebbenden in de stad. Participatie en inspraak ging vooral via Teams en Webinars.
Door Corona hebben we wel ontdekt dat digitale vormen van participatie som in staat stellen om met meer en andere bewoners of ondernemers in contact te komen. We denken dan ook dat het gebruik van video conferencen een instrument is dat de gemeente zal blijven gebruiken.
Om de lange termijngevolgen van corona in beeld te brengen is met betrokken inwoners en organisaties gewerkt aan de totstandkoming van het Coronakompas. Daarin worden in vier scenario’s de impact van de scenario’s op de stad beschreven. Het Coronakompas verschijnt in het voorjaar van 2021.
Macht en tegenmacht
Als bestuur kunnen we de ontwikkelingen in de landelijke politiek niet negeren. De Parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire heeft aangetoond hoe belangrijk het is dat een overheid zich realiseert welke gevolgen overheidshandelen kan hebben voor burgers. Het gemeentebestuur van Amersfoort heeft als uitgangspunt dat zij als lokale overheid ten diensten staat van de inwoners en ondernemers in onze gemeente. Toch meent het college dat de lessen uit 2020 ons nog meer alert moeten maken bij het nadenken over voorstellen die door het gemeentebestuur worden gedaan en welk effect deze hebben op onze inwoners en ondernemers.
Daarbij is de rol de gemeenteraad cruciaal. De gemeenteraad controleert het college dat verantwoordelijkheid draagt voor de uitvoering van beleid en het handelen van de gemeentelijke organisaties. In 2020 hebben de gemeenteraad en het college gesproken over het versterken van de informatiepositie van de gemeenteraad. Daarbij zijn heldere afspraken gemaakt over het onderscheid tussen bestuurlijke verantwoordelijkheid en de rol van ambtenaren en de wijze waarop de gemeentelijke organisatie de gemeenteraad meer kan bedienen.
Een belangrijk instrument voor de controlerende taak van de gemeenteraad is het recht om schriftelijke vragen te stellen over het gevoerde beleid. De vragen worden nu meer binnen de hiervoor geldende termijn beantwoord.

Participatie en gebiedsgericht werken
In 2020 is de participatiegids vastgesteld die fungeert als een richtingwijzer voor het betrekken van belanghebbenden bij ruimtelijke ontwikkelingen. Participatie is, zeker als het gaat om forse ingrepen in de openbare ruimte, altijd contextafhankelijk. Elk gebied is anders, elk project is anders en elke buurt is anders. Een lastige kwestie bij goede participatie is het bepalen en communiceren van de startpositie. De gemeente werkt vaak lang aan plannen, waarvoor ook jaren gelden als kaders zijn bepaald. Wanneer bewoners dan geconfronteerd worden met ideeën voor de uitvoering of plannen waarvan zij niet wisten dat daar aan gewerkt werd, voelt dat als een overval. In 2020 is dit gebeurd bij het presenteren van de verkeerskundige voorkeursvariant voor de Nieuwe Poort. De reacties in de zomer van 2020, in bijzonder vanuit een deel van de bewoners van het Soesterkwartier, toont aan dat elk participatieproces uniek is en zijn eigen uitdagingen kent.
Met het introduceren van het platform MetAmersfoort worden inwoners en ondernemers in de gelegenheid gesteld om ideeën en reacties te geven op projecten of nieuw beleid.
In 2020 zijn er vier nieuwe plannen van aanpak opgeleverd, voor de gebieden: Vathorst en Hooglanderveen, Nieuwland, Liendert & Rustenburg en Randenbroek & Schuilenburg, voor de periode 2020 -2021. Bij het gebiedsgericht werken zijn we noodzakelijkerwijs minder fysiek aanwezig geweest in de wijken. Het aantal fysieke ontmoetingen met bewoners en partners lag een stuk lager, en dat geldt ook voor het bijeenkomsten over projecten. Dat is gecompenseerd met digitaal contact, hoewel het een het ander zeker niet helemaal kan vervangen. Contact met externe professionals en bewoners is lastiger en de informele uitwisseling van informatie met bewoners wordt gemist.
Regionale Samenwerking
In 2020 heeft de regionale samenwerking zich vooral gericht op het verkrijgen van financiering voor de Energietransitie en de woningbouwopgaven (zie hoofdstuk Duurzame en groeiende stad).
De samenwerking wordt in toenemende mate bepaald door de kansen en opgaven waarop we ons met verschillende partners kunnen verenigen.
Dienstverlening en contact
Door Corona is de dienstverlening aan bewoners anders georganiseerd. Zo heeft Burgerzaken, sinds maart 2020, uitsluitend op afspraak gewerkt.
Een verbetering in de dienstverlening is dat doven, slechthorenden en mensen met een spraakbeperking sinds 1 december 2020 contact gebruik kunnen maken van een Teletolk als zij contact hebben met ons Klant Contact Centrum (KCC).
Het gebruik van social media is, ook vanwege corona, juist verstrekt. Zo zijn meer berichten geplaatst op Facebook, Twitter en Instagram. Elk mediakanaal gericht gebruikt, passend bij de doelgroep.
In 2020 begonnen de voorbereidingen voor de Tweede Kamer verkiezingen van 2021. Daarbij is gewerkt aan het mogelijk maken van twee dagen early voting voor kwetsbare inwoners, briefstemmen voor 70+ers en het coronaproof inrichten van de stembureaus.