3.4 Cultuur

3.4.1 Cultuur, kunst en erfgoed

Amersfoort is een thuis voor cultuurmakers. Daarin werken wij aan het beter faciliteren en versterken van de positie van professionele cultuurmakers en het stimuleren van talentontwikkeling (programmaonderdeel ‘makers en talent’ uit de Cultuurvisie).

Ondanks de corona-pandemie zijn er diverse initiatieven geweest op het gebied van talentontwikkeling en ruimte voor makers. Er zijn eerste stappen gezet in de samenwerking met De Plaatsmaker, een culturele makelaar die zich richt op huisvesting voor culturele makers. Ook is Bookthat033 gelanceerd, waarop alle makers zichzelf kunnen presenteren.

Alle kinderen in Amersfoort komen in contact met kunst- en cultuur.

In 2020 is hard gewerkt aan het neerzetten van NEOS, een nieuwe organisatie onder de vlag van Scholen in de Kunst op het gebied van cultuuronderwijs: 𝗡𝗘𝗢𝗦, experts in cultuuronderwijs. NEOS ondersteunt scholen en organisaties uit regio Amersfoort bij het vormgeven van hun cultuuraanbod voor kinderen en jongeren van 0 tot 23 jaar. Samenwerking met culturele partners in en om de stad is hierbij een belangrijk uitgangspunt. Het doel is om nog meer kinderen en jongeren te bereiken met kunst en cultuur.

Wij hebben een aantrekkelijk cultureel klimaat met een divers en toegankelijk aanbod voor iedereen.

De corona-pandemie heeft er toe geleid dat veel culturele activiteiten niet door konden gaan. Maar men zat niet stil. Veel organisaties en evenementen zijn op kleinschalige en alternatieve wijze doorgegaan en hebben bijgedragen aan een aantrekkelijk cultureel klimaat.

Archief Eemland bewaart de lokale en regionale historie.

Stimuleren en kennis toevoegen over historie van de stad.

Verwerven van archieven.

Amersfoortse basisinstellingen zijn financieel weerbaar en toekomstbestendig, zodat ze een vitale economie en groeiende stad kunnen versterken met een bloeiend cultureel klimaat.

Een sterk museaal aanbod draagt bij aan het vergroten van de herkenbaarheid, profilering en aantrekkelijkheid van Amersfoort, voor zowel nationale als internationale bezoekers.

De doorontwikkeling van het museale veld is iets van lange adem. Er zijn wel een aantal stappen gezet op dit gebied, zoals de eerste planontwikkeling van Stadmuseum Amersfoort NL en de verkenning naar een duurzame invulling van het Rietveldpaviljoen.

Evenementen en festivals maken de stad aantrekkelijk, levendig en eigentijds

Ook voor evenementen en festivals geldt dat de corona-pandemie er toe heeft geleid dat veel culturele evenementen en festivals niet door konden gaan. Ook zij hebben binnen de mogelijkheden hun best gedaan om zichzelf te laten zien en hun bijdrage aan het culturele klimaat van Amersfoort te leveren.

Een sterke, herkenbare cultuurregio, met (inter)nationale uitstraling

De corona-pandemie heeft een impuls gegeven aan de regionale samenwerking. Vanuit de sterke basis die afgelopen jaren is opgebouwd, is gewerkt aan diverse ondersteuningsinitiatieven zoals het regionale innovatiefonds.

Samen met de stad dragen wij zorg voor ons (onroerend en ruimtelijk) erfgoed en voor de kwaliteit van het stadsbeeld als totaal. Cultuurhistorische waarden vormen een waardevolle inspiratiebron voor nieuwe ontwikkelingen.

Advies en beoordeling verbouwplannen: voor circa 450 initiatieven en verbouwplannen voor monumenten en panden in beschermde stadsgezichten werden door monumentenzorg adviezen uitgebracht. Op basis van deze adviezen werden plannen beoordeeld in de Omgevingsvergunningprocedure door de onafhankelijke Erfgoedcommissie. Monumentenzorg  vervult voor deze commissie de rol als ambtelijk secretaris, adviseur en plantoelichter.Vanwege Corona moest een groot deel van deze werkzaamheden en de afstemming met aanvragers digitaal plaatsvinden.Een schenking aan de stad van de Stichting Open Oog, met beeldhouwwerk voor de Onze Lieve-Vrouwetoren (van beeldend kunstenaar Eric Claus) werd –na participatie- door het college in dank aanvaard. Vanwege corona kon plaatsing en overdracht helaas nog niet plaatsvinden.Voor het stimuleren van vakkundige restauratie- en herstelwerkzaamheden aan gemeentelijke monumenten en beeldbepalende panden werd de gemeentelijke erfgoed-subsidieregeling ingezet (70.000 euro op jaarbasis). Hiermee kon worden bijgedragen in een deel van de meerkosten die het in stand houden van het erfgoed met zich meebrengt. Eigenaren van rijksmonumenten konden hiervoor een beroep doen op subsidieregelingen van het rijk (Woonhuisregeling en SIM-regeling).Voor diverse initiatieven in de openbare ruimte (in beschermd stadsgezicht Binnenstad en bergkwartier) alsmede voor ruimtelijke ontwikkelingen  werden Cultuurhistorische analyses, kaders en inspiratiedocumenten opgesteld, waarbij werd geparticipeerd in selectieprocessen en projectgroepen. Dit was o.m. aan de orde voor: de Kwaliteitsgids (beeldkwaliteitplan openbare ruimte), herinrichting Hof, Varkensmarkt, Maatregelen autoluwe binnenstad, Coronamaatregelen, herinrichting Kamp, de pilot omgevingsvisie Hoogland e.d. In voorbereiding op de Omgevingsvisie en het omgevingsplan (Omgevingswet, 2022) is een start gemaakt met het opstellen van een Cultuurhistorische waardenkaarten, als basis en inspiratiebron voor nieuwe ontwikkelingen.

We willen waardevolle historische structuren en gebouwen in stand houden en waar mogelijk verbeteren. Passende nieuwe functies zijn daarvoor essentieel (herbestemming en transformaties).

Actuele ontwikkelings- en herbestemmingsopgaven zijn onder meer: Klooster Zuidsingel, Militair Hospitaal Hogeweg, Flakt-gebouw, Klooster Onze lieve Vrouw ter Eem, Mgr. Blom Stichting, huis Randenbroek, GGD-gebouw, Rietveldpaviljoen Zonnehof, Vinkenhoef, Industrieel Erfgoed langs de Eem, waaronder herbestemming Warner Jenkinson en Prodentfabriek, Wagenwerkplaatsterrein en Elleboogkerk.Monumentenzorg stelde hiervoor Cultuurhistorische analyses, adviezen, kaders en inspiratiedocumenten op en participeerde in selectieprocessen en projectgroepen.Speciale aandacht is er voor her- en nevenbestemming van religieus erfgoed, waarvoor  de kerkenvisie is ontwikkeld. Bij de Sint Franciscus Xaveriuskerk, de Ansfriduskerk, de H. Kruiskerk en de St. Josephkerk spelen actuele opgaves op het gebied van her- of nevenbestemming.De Volmolen (rijksmonument in gemeente-eigendom, naast de Koppelpoort) kreeg in 2020 een nieuwe bestemming, na een openbare procedure waarbij (ook samen met omwonenden) een nieuwe huurder werd geselecteerd. De keuze viel op de Katoendrukkerij, een publieksfunctie met een haalbaar projectplan en een mooie verwijzing naar de oorspronkelijke 17de-eeuwse bestemming van de Volmolen (textielindustrie). Na een verbouwing (en archeologisch onderzoek) kon de katoendrukkerij in het najaar worden geopend. Vanwege Corona kon echter helaas nog geen echte start worden gemaakt met deze publieksfunctie.

We verbinden doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en cultureel erfgoed en passen waar mogelijk innovatieve technieken en materialen toe.

Voor de actualisering van het zonnepanelenbeleid voor de historische binnenstad zijn in 2020 de voorbereidingen afgerond voor het inhoudelijke onderzoek, het participatietraject en de bestuurlijke besluitvorming (in 2021)Bij vrijwel alle (ver)bouwplannen voor erfgoed vormde verduurzaming een belangrijk onderdeel en aandachtspunt. Eigenaren werden hierbij met maatwerkadviezen ondersteund. Ook diverse waardevolle complexen in eigendom van woningbouwcorporaties werden verduurzaamd op basis van erfgoedadviezen.

Op basis van archeologisch en bouwhistorisch onderzoek verdiepen en verbreden we de kennis over de (ontstaans)geschiedenis van onze stad. Deze kennis maken we voor een breed publiek toegankelijk en beleefbaar (in samenwerking met Archeologi

Als gevolg van de coronamaatregelen hebben we nauwelijks publieksgerichte activiteiten kunnen uitvoeren. Het Centrum voor Archeologie is sinds de eerste lockdown gesloten voor publiek en het educatieprogramma is stilgelegd. Grote evenementen zoals de Nationale Archeologiedagen en de Open Monumentendagen werden afgelast. Om dit gemis gedeeltelijk op te vangen hebben we de nieuwe publiekswebsite www.archeologischcentrum.nl gelanceerd.

Behoud en bescherming van archeologische waarden in de bodem, conform onze wettelijke taak. Bij ruimtelijke ontwikkelingen is behoud in de bodem lang niet altijd mogelijk. Na proefonderzoek kiezen we voor behoud door middel van opgraven of toch voor behoud in de grond.

De resultaten van het archeologische onderzoek bekend maken aan en delen met zoveel mogelijk Amersfoorters en bezoekers van de stad. De beleving en kennis van ons archeologisch erfgoed dragen bij aan de binding met de eigen woonomgeving.

3.4.2 Evenementen en recreatie

Amersfoort heeft een breed en divers aanbod van aansprekende evenementen in huis en is een kweekvijver voor talent.

Vanuit de gemeente zijn de workshops sponsoring en fondsenwerving en Growth Hacking aangeboden aan instellingen en organisaties (sport en cultuur)om organisatoren naast verkregen subsidie te voorzien van tools om extra inkomsten te generen en een groter publiek te bereiken. Tevens faciliteerden deze workshops in het versterken van het onderlinge netwerk en mogelijke samenwerkingen. Er is intern hard gewerkt aan het versterken van het integrale evenemententeam. Per november is de Adviseur evenementen gestart, hiermee is het integrale evenemententeam van de gemeente Amersfoort compleet. De actualisatie van de evenementennota en de impact van de coronasituatie in de komende maanden kan hiermee verder worden uitgewerkt, in nauw overleg met alle betrokken interne afdelingen en partners in de stad.