2.1 Sociaal domein

2.1.1 Basisinfrastructuur

Meer mensen functioneren zo zelfredzaam mogelijk en krijgen zo nodig hulp en ondersteuning.

In 2020 is het project Stut en Steun van start gegaan. Indebuurt033 biedt in samenwerking met het wijkteam inwoners en gezinnen een laagdrempelige professionele ondersteuning (vorm van maatschappelijk werk) vanuit de SBI in hun eigen omgeving (eventueel in combinatie met inzet van een vrijwilliger in de wijk). Met als uitgangspunt dat de zelfredzaamheid verbetert en stabiliseert. Als het even niet goed gaat, wordt in overleg gekeken welke vorm van hulpverlening tijdelijk nodig is om de situatie weer te stabiliseren. Daarnaast kunnen inwoners deelnemen aan collectieve activiteiten die ook een bijdrage leveren aan het zo zelfstandig mogelijk functioneren.

Meer ouderen en inwoners met een beperking wonen (langer) zelfstandig.

We streven er naar dat Amersfoorters in staat zijn zo lang mogelijk in de thuisomgeving te functioneren en beogen een duurzame veiligheid voor iedereen in de thuissituaties. We bieden ondersteuning om dit mogelijk te maken. De insteek is dat we hierbij zoveel mogelijk gebruik maken van het eigen netwerk en de sociale basisinfrastructuur.

Meer sociale cohesie in buurten en wijken.

Een belangrijk middel voor de verbinding en de leefbaarheid in de wijken is de subsidieregeling Projecten #InDeBuurt. Het gebruik van de regeling is een indicatie over de mate waarin inwoners en organisaties actief betrokken zijn bij hun wijk. Ook in 2020. Ondanks het moeilijke jaar zijn er meer activiteiten in de wijken georganiseerd met behulp van de subsidieregeling.  Er zijn 411 aanvragen ingediend (ten opzichte 389 in 2019), waarvan er 296 zijn toegekend. Dat is 72% van de ingediende aanvragen.

Meer jeugdigen ontwikkelen zich optimaal.

In dit bijzondere jaar heeft het nieuwe Jongeren Informatiepunt (JIP) een sterke groei doorgemaakt. De eerste JIP is eind 2019 in The Game geopend, een plek waar jongeren terecht kunnen met hun vragen. Het JIP heeft zijn waarde in die zin al bewezen en het voornemen blijft om meerdere JIP-punten te openen. Het jongerenwerk heeft een actieve bijdrage geleverd aan het organiseren van verschillende activiteiten en events voor kinderen en jongeren, onder andere in de vakantieperiode en tijdens oud en nieuw. Ze hebben in samenwerking met de gemeente en andere betrokkenen partijen mogelijkheden geschapen binnen de beperkingen. Voorbeelden daarvan zijn de activiteiten binnen de Summer of A, City of A, maar ook rondom Oud en Nieuw. Deze hebben bijgedragen aan het voorkomen van andere problemen. De betekenisvolle rol van het jongerenwerk begin van de zomer rondom De Stier mag niet onbenoemd blijven.

Minder mensen zijn sociaal geïsoleerd of eenzaam.

We hebben meer activiteiten georganiseerd in coronatijd om de problemen zichtbaar te maken. In samenwerking met een aantal partners zijn in een aantal wijken inlooppunten geopend voor ouderen. Dit in aansluiting op de twee pilots in Leusderkwartier-Vermeerkwartier-Bergkwartier en Schothorst-Zielhorst voor een laagdrempelige dagbesteding voor senioren. Ook is met behulp van de projectenregeling initiatieven als De Koffiebus en De Bakfiets mogelijk geworden.

Meer mensen zijn in staat gezond te leven.

Ondanks de beperking door de Corona-maatregelen hebben meerdere partners in de SBI activiteiten ondernomen om mensen in beweging te houden en te laten meedoen. Voorbeelden daarvan zijn de doorontwikkeling van Welzijn op recept, de activiteiten in het kader van de Gezonde wijkaanpak, Sociaal Vitaal, maar ook de totstandkoming van netwerken voor het beter kunnen signalerend van beginnende dementie.

Meer mensen helpen elkaar of zien naar elkaar om.

Ervaringsmaatjes is vanaf 2020 in Amersfoort gestart door Indebuurt033, SOVEE en Sociale Gasten. In dit project worden jonge vrijwilligers (18-35 jaar) die zelf zijn opgegroeid met zorg in het gezin, gekoppeld aan een kind of jongere dat ook opgroeit met een (psychisch) ziek, beperkt of verslaafd gezinslid.Covid-19 heeft laten zien dat er veel mensen in de stad die een bijdrage leveren aan verbindende projecten, Zo maken wij Amersfoort een inclusieve stadIn Kruiskamp/Koppel is gestart met een team vrijwillige Straatambassadeurs. Wat een paar maanden geleden startte met een wijkaanvraag van bewoners uit Kruiskamp/Koppel voor de Wij-kaart+, heeft inmiddels geleid tot de start van een nieuwe aanpak om meer mensen in de buurten te bereiken en samen nog meer signalen op te vangen van inwoners. Ander aansprekend voorbeeld van hoe mensen naar elkaar omzien is Burenhulp Zielhorst en Schothorst. Wijkgenoten helpen elkaar bij kortdurende hulp als er geen kosten aan verbonden zijn.

Meer organisaties en werkgevers zijn betrokken bij maatschappelijke vraagstukken.

Als voorbeeld noemen we hier de organisatie Projecthuizen, deze staat voor betekenisvol verbinden én doen. Zij is betrokken bij een project op PRO33 in het kader van het IJslands preventie model. Tijdens het project gaan 70 leerlingen van klas 1 en 2 deelnemen aan diversen naschoolse activiteiten met als thema zwerfafval en voedselverspilling. Projecthuizen.nl heeft in samenwerking met de docenten en leerlingen een creatief programma samengesteld.Een ander voorbeeld is AmersfoortSamen. Hun concept is simpel: ze geven een overzicht van specifieke vragen van organisaties en plaatsen daarnaast wat vrijwilligers en initiatieven in de aanbieding hebben. Ze benaderen enerzijds hun netwerk van bedrijven die iets kunnen betekenen voor anderen, en anderzijds gaan ze na wie behoefte heeft aan hulp, middelen of kennis. Intussen hebben ze zo al heel veel mooie matches tot stand weten te brengen.  https://www.amersfoort.nl/bericht/samen-voor-amersfoort-schakelt-om-in-tijden-van-nood.htm

2.1.2 Ambulante zorg

Meer jeugdigen ontwikkelen zich optimaal.

Jeugdigen die zich niet optimaal ontwikkelen zijn ondersteund met behandelingen of ambulante begeleiding, thuis of op school. Vanaf half maart kreeg door de Corona-pandemie de zorg wel een andere vorm: het face to face contact vond alleen plaats indien de situatie dat vereiste en contacten met cliënten vonden veelal plaats middels videobellen of telefonisch contact. Na de zomer werd de reguliere zorg weer zoveel als mogelijk opgepakt binnen de richtlijnen van de RIVM. Eind 2020 werd de tweede lockdown van kracht.De corona-pandemie heeft gevolgen voor de ontwikkeling van jeugdigen: die wordt namelijk beperkt en is zeker niet meer optimaal.  Dit gaat op de langere termijn waarschijnlijk effect hebben op het gebruik van de (jeugd)zorg. De afspraken met de BSA (breed spectrum aanbieders) voor gespecialiseerde jeugdhulp zijn aangescherpt. Op basis van een transformatieplan is er incidenteel aanvullend budget vastgesteld en zijn er aanvullende juridische afspraken gemaakt.

Meer mensen functioneren zo zelfredzaam mogelijk en krijgen zo nodig hulp en ondersteuning.

In Amersfoort bieden we ondersteuning en zorg in de nabijheid van onze inwoners. De Wijkteams hebben hierin een belangrijke rol, waar nodig door zelf direct ondersteuning en zorg te bieden. Alleen in situaties wanneer begeleiding door het wijkteam vanwege specifieke omstandigheden niet mogelijk is, wordt doorverwezen naar een specialistische zorgaanbieder.In 2020 is met capaciteitsuitbreiding extra geïnvesteerd in de Wijkteams om zelf meer begeleiding te kunnen bieden. Met deze maatregel verstevigen wij de positie van de wijkteams in de piramide van het sociaal domein. Het aantal doorverwijzingen/ beschikkingen neemt af en hulp en ondersteuning worden dichtbij georganiseerd, laagdrempelig en in aansluiting op de sociale basisinfrastructuur.

Meer ouderen en inwoners met een beperking wonen (langer) zelfstandig.

We streven er naar dat Amersfoorters in staat zijn zo lang mogelijk in de thuisomgeving te functioneren en beogen een duurzame veiligheid voor iedereen in de thuissituaties. We bieden ondersteuning om dit mogelijk te maken. De insteek is dat we hierbij zoveel mogelijk gebruik maken van het eigen netwerk en de sociale basisinfrastructuur.

Meer mensen zijn sociaal weerbaar.

Wij willen de juiste randvoorwaarden bieden aan inwoners om gezond en prettig te leven in de stad - en om weerbaar te zijn wanneer zij op een vraag of probleem stuiten. Belangrijk voorbeeld hiervan is het IJslands preventiemodel waarbij wij de jongeren alternatieve naschoolse (sport)activiteiten te bieden. Zij worden hiermee weerbaarder gemaakt tegen de verleidingen van tabak, alcohol en (soft)drugs. Als de jeugd weerbaarder is tegen deze verleidingen levert dit gezondheidswinst op op de korte en lange termijn.

Meer jeugdigen groeien op in een veilige en positieve gezinssituatie.

Wij willen jongeren de kansen en mogelijkheden bieden om prettig, gezond en veilig op te groeien. Waar nodig kan het wijkteam bijspringen om de kansengelijkheid te stimuleren. Hierbij is het de insteek dat zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van het netwerk van de inwoner zelf.  de sociale basisinfrastructuur. Zo nodig biedt het wijkteam zelf ondersteuning (bijvoorbeeld door individuele opvoedingsondersteuning, algemeen maatschappelijk werk, schoolmaatschappelijk werk, gezinsbegeleiding, ambulante opvoedhulp ect). Alleen in die situaties waarin dit niet mogelijk is, wordt doorverwezen naar een specialistische zorgaanbieder.Met de capaciteitsuitbreiding zijn de wijkteams beter in staat om invulling te geven aan deze opdracht.

2.1.3 Specialistische zorg

Meer mensen functioneren zo zelfredzaam mogelijk en krijgen zo nodig hulp en ondersteuning.

De gecontracteerde aanbieders hebben de opgave om met hun inzet van zorg en ondersteuning volwassenen/jeugdigen  en hun netwerk te versterken in hun zelfredzaamheid. Door een aantal maatregelen in het kader van het programma Betaalbaarheid zorg en ondersteuning die in 2020 zijn geïmplementeerd zal het beroep op de specialistische  zorg afnemen.Daarnaast wordt in aanbestedingen een ontwikkelopgave opgenomen die gericht is op transformatie en innovatie in het zorglandschap.

Meer ouderen en inwoners met een beperking wonen (langer) zelfstandig.

Door samenwerking in de wijk tussen o.a. wijkteams, wijkverpleging en huisartsen en de levering van Wmo-ondersteuning wonen ouderen langer zelfstandig. Dit krijgt in 2021 verder vorm in het gezondheidsakkoord waarbij ook Meander en de intramurale ouderenzorgaanbieders zijn betrokken. In het ontwerp-beleidskader Amersfoort inclusieve stad dat in 2020 is opgesteld zijn ouderen specifiek benoemd als inhoudelijk thema.

Meer mensen zijn sociaal weerbaar.

Indien nodig kan de inzet van ambulante begeleiding mensen sociaal weerbaarder maken waardoor zij beter in staat zijn te participeren in de maatschappij.

Meer jeugdigen groeien op in een veilige en positieve gezinssituatie.

Het aantal onder toezichtstellingen heeft zich in 2020 gestabiliseerd. Wel zijn in 2020 meer meldingen bij Veilig Thuis gedaan. Deze stijgingen werd mede name veroorzaakt door meldingen van de politie. Dit is mede het effect van de corona-maatregelen. Mede doordat er meer meldingen zijn binnengekomen, is gestart met de landelijke chatfunctie Veilig Thuis. Deze chatfunctie is bedoeld voor inwoners met eenzaamheidsgevoelens en/of het willen melden van zorgen. Voor de personen die graag anoniem willen blijven en/of telefonisch contact opnemen bijvoorbeeld te spannend vinden, kan een laagdrempelig contactmiddel zoals de chat uitweg bieden. De eerste ervaringen wijzen erop dat vooral jongeren de chatfunctie weten te vinden.

Meer jeugdigen ontwikkelen zich optimaal.

Kinderen die in 2020 ondersteuning nodig hadden hebben deze ondanks de corona maatregelen gekregen. Zorg is bijna altijd gecontinueerd, waarbij meer gebruik is gemaakt van digitale contacten. Wel zagen we in Amersfoort net als landelijk het eerste halfjaar een sterke afname van de instroom in de jeugdzorg. In het tweede halfjaar zagen we deze instroom weer (deels) oplopen. Veel kinderen hebben door de corona maatregelen meer psychische problemen en gezinnen staan vaker onder druk door o.a. het thuiswerken en het sluiten van de scholen. Kinderen en ouders die hierbij ondersteuning nodig hebben kregen deze hulp steeds vaker dichtbij via wijkteams. Ook via de POH bij de huisarts, het zorgaanbod op school of indien nodig met specialistische zorg werden kinderen in 2020 geholpen bij het zo optimaal mogelijk opgroeien.

2.1.4 Beschermd wonen

Meer volwassenen leven in een veilige (thuis) situatie.

Ter versterking van preventie startten we o.a. een project om op herstel gerichte activiteiten voor mensen met een psychische kwetsbaarheid beter passend en toegankelijk te maken. Dit moet in 2022 tot een andere organisatievorm leiden, zoveel mogelijk in de eigen woonomgeving. Indebuurt033 startte een project voor ondersteuning voor mantelzorgers van mensen met een psychische kwetsbaarheid. We openden tijdelijke opvanglocaties om te zorgen dat ook in de maatschappelijke opvang de RIVM richtlijnen rond COVID konden worden gevolgd. Om iedereen te kunnen opvangen hebben wij vanaf het voorjaar tijdelijk gebruik gemaakt van extra opvangcapaciteit in hotels. Door het nemen van maatregelen als het toekennen van spoedurgenties en het treffen van een aantal voorzieningen als tien extra opvangplekken zijn de mensen die in deze hotels verbleven, uitgestroomd naar een andere (tijdelijke) woonplek. Daarnaast is de Amergaard ook overdag open gebleven en zijn de locaties Bombardonstraat, Huisjesslak en Watervlo geopend, waar ruimte is voor bewoners die klaar zijn om uit te stromen en hier in de tussentijd tijdelijk wonen. We hebben samen met andere gemeenten een quarantainelocatie voor mensen uit de maatschappelijke opvang gerealiseerd. Verder zijn gemengd wonen concepten voorbereid. Meest concreet in dit verband is de openstelling van De Liendert en de voorbereiding van De Pionier, waar ook mensen die (mogelijk) een beroep (gaan) doen op de maatschappelijke opvang een plek kunnen vinden. Met de aanbesteding van Beschermd Thuis voorkomen we instroom en bevorderen we uitstroom uit beschermd wonen. In 2020 voerden we de gemeentelijke taken in de nieuwe Wet Verplichte GGZ uit (deze vervangt de Wet Bopz: Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen). Het Meld- en Adviespunt Bezorgd bij de GGD werkt hiervoor samen met onder andere het bemoeizorg TeamBAS/JIT en team complexe casuïstiek. We maakten hiervoor samenwerkingsafspraken met de GGZ volwassenen en afspraken over de goede overgangen uit forensisch beschermd wonen naar Wmo-ondersteuning. We verhelderden toeleidingroutes voor zorgelijke signalen voor woningcorporaties. We stelden de geactualiseerde Regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling op, in lijn met het landelijk actieprogramma Geweld hoort nergens thuis, en geven daar samen met partners uit Wmo, zorg en veiligheid uitvoering aan. We borgen de samenwerking tussen Wmo partners GGZ en de veiligheidsketen voor complexe langdurig onveilige situaties (MDA++) in het zorg en veiligheidshuis. Voor de doordecentralisatie beschermd wonen startten we een regionaal opgaveteam. Regionaal werken we aan afspraken over de inhoudelijke en financiële samenwerking in de regio Amersfoort. Dit in voorbereiding op de doordecentralisatie van de financiële middelen en de nieuwe inkoop van Ondersteuning met noodzakelijk verblijf per 2023. Uit het project ‘begeleiden en behandelen’ voor complexe doelgroepen is gebleken dat onze bestaande infrastructuur volstaat. Er zijn wel verbeteracties die we met onze partners oppakken via de transformatiewerkplaats psychische kwetsbaarheid.

Meer jeugdigen groeien op in een veilige en positieve gezinssituatie.

We stelden de geactualiseerde Regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling op, in lijn met het landelijk actieprogramma Geweld hoort nergens thuis, en geven daar samen met partners uit Wmo, zorg en veiligheid uitvoering aan. Met partners waren we voortdurend in gesprek om tijdig de gevolgen van corona op de veiligheid thuis in beeld te hebben.We investeren blijvend in de goede samenwerking tussen Veilig Thuis, SAVE-teams (geïntegreerde jeugdbescherming en jeugdreclassering), de Raad van de Kinderbescherming, wijkteams en de veiligheidsketen.Zie verder 2.1.2 en 2.1.3.

2.1.5 Diversiteit, integratie en toegank

Meer ouderen en inwoners met een beperking wonen (langer) zelfstandig.

De gemeente werkt samen met de woningcorporaties om afspraken te maken over het woningaanbod in Amersfoort en met name toegankelijke en levensloopbestendige woningen. Ook voor wonen met een beperking zijn er verschillende mogelijkheden.

Meer mensen zijn sociaal weerbaar.

Met de aanpak op Amersfoort Toegankelijk en de regenboogagenda werken we  aan sociale weerbaarheid. Ook is in 2020 gewerkt aan de anti discriminatie agenda. Verwachting is dat deze in het eerste kwartaal van 2021 vastgesteld wordt.

Meer mensen beheersen het Nederlands en hebben kennis van de samenleving.

Inburgering is een stap in het proces van het  vinden van een plek in de samenleving. In dit proces werken inburgeraars o.a. aan taalverwerving en participatie, maar ook aan zaken als het opbouwen van een lokaal netwerk.

2.1.6 Werk en inkomen

Meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werken (incl. sociale activering en dagbesteding).

We hebben alle mensen met afstand tot de arbeidsmarkt in beeld. Door de beschikbaarheid van een breed instrumentarium kunnen we maatwerk bieden zodat mensen met afstand tot de arbeidsmarkt optimaal kunnen participeren. Met de uitvoering van het actieplan Arbeidsmarktregio Amersfoort Werkt voor iedereen (Perspectief op Werk) wordt een impuls gegeven aan de samenwerking met partners om tot een match te komen. Binnen ons beleid is extra aandacht voor mensen met een arbeidsbeperking, statushouders, ouderen, zelfstandigen en jongeren die extra ondersteuning nodig hebben om de aansluiting met de arbeidsmarkt te vinden. Door de Corona-crisis is het lastiger  om met name voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt aan werk te krijgen en/of te houden. Dat zien we terug in de resultaten ten opzichte van het voorgaande jaar. In 2020 zijn 243 personen volledig uitgestroomd naar regulier werk (waarvan 11 statushouders  en 88 ouderen (ouder dan 50 jaar)). 24 personen zijn gaan werken met loonkostensubsidie. 100 personen (waarvan 1 statushouder) zijn parttime aan het werk gegaan en ontvangen aanvullende bijstand. Daarnaast zijn nog 13 personen (waarvan 1 statushouder) uitgestroomd door te gaan werken als zelfstandige. Ook nog 38 personen (waarvan 20 statushouders) zijn uitgestroomd als gevolg van de start van een studie met studiefinanciering (het betreft dan veelal jongeren).

Meer organisaties en werkgevers zijn betrokken bij maatschappelijke vraagstukken.

In ons aanbestedingsbeleid zijn sociale voorwaarden opgenomen om zoveel mogelijk mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen via “Social Return”. Vanuit deze opdracht zijn in 2020 in totaal 252 kandidaten geplaatst. Ongeveer de helft betreft beroepsopleidende (BOL) en beroepsbegeleidende (BBL) leer(werk)plekken. De andere helft betreft plaatsingen op werkplekken van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. In 2020 is negen keer het keurmerk inclusief werkgever uitgereikt door ons Werkgeversservicepunt aan werkgevers die als voorbeeld en inspiratie gelden voor andere werkgevers in de arbeidsmarktregio Amersfoort.

Meer mensen functioneren zo zelfredzaam mogelijk en krijgen zo nodig hulp en ondersteuning.

Het vergroten van het bereik van onze minimaregelingen is een doorlopend aandachtspunt. Geldcheck033 is verder onder de aandacht gebracht en uitgebreid.

Minder mensen zijn sociaal geïsoleerd of eenzaam.

Via het netwerk Samen tegen armoede worden signalen in de stad opgehaald om eenzaamheid te kunnen bestrijden. Zo is het initiatief ‘Hart onder de riem’ omarmd om ouderen in coronatijd te bezoeken en een attentie te geven. Hierbij zijn ook initiatieven waartoe men zich kan wenden tegen eenzaamheid onder de aandacht gebracht. Daarnaast is dit een continue aandachtspunt waaraan wordt gewerkt door minima deel te laten nemen in sociaal verband, met de regeling ‘Sport en cultuur voor volwassenen’, en kinderen via bijvoorbeeld het Jeugdfonds sport en cultuur.

Minder volwassenen en kinderen ervaren financiële belemmeringen om mee te doen.

N.a.v. de evaluatie van het minimabeleid zijn er een aantal wijzigingen doorgevoerd (Individuele inkomenstoeslag (IIT) en de kledingpas) in het beleid, waardoor nog minder inwoners belemmeringen hoeven te ervaren om mee te doen in de Amersfoortse samenleving.